سرقت ادبی از منظر قانون ایران

سرقت ادبیبا شنیدن اصطلاح سرقت ادبی اولین چیزی که به ذهن متبادر می شود این است که فردی شعری یا نثری را از دیوان وکتاب شاعری و یا ادیبی انتخاب و به خود منتسب و یا منتشر نموده باشد. البته این برداشت صحیح است اما بیان کننده کل مطلب نیست. به عبارتی "سرقت ادبی" اصطلاحی فراگیرتر است و شمول معنایی گسترده تری دارد.  در این  بحث وکیل حمیدرضا محمدی به توضیح سرقت ادبی از منظر قانون ایران می پردازد و بار حقوقی مترتب بر این اصصلاح را می شکافد:

 

بسیاری از تولیدات جهان امروز زاییده ذهن و فکر است که در نتیجه خلاقیت و نبوغ ذهنی توام با تلاش پدید می آید و در بسیاری از موارد مستقیما جنبه عینی و ملموس ندارد همچون شعر، داستان، مقاله، کتاب، نقاشی، فیلم، موسیقی و …  که همگی زاییده فکر هستند و شخص به محض خلق آن صاحب  و مالک آن اثر می شود. حقوق مالکیت فکری شاخه‌ای از حقوق است که در آن حقوق و تکالیف افرادی که یک مال فکری و غیرمالی دارند مشخص می‌شود. حسب تعریف حقوق مالکیت معنوی/فکری حقوقی است که از تراوشات مغزی انسان ناشی شده و جنبه ابتکاری دارد؛ قانون به مالک آن(ثبت کننده) حق استفاده انحصاری برای مدت معین  می دهد. این حقوق دارای ارزش اقتصادی و قابلیت خرید و فروش بوده، در عین حال موضوع آن مادی و قابل لمس نیست .

هر نوشته ای اعم از این که در حوزه ادبیات نگاشته شده باشد یا دیگر حوزه های علمی و هنری، تحت حمایت قانون قرار می گیرد. قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان و هم چنین قانون مطبوعات از جمله قوانین کاربردی حامی نوشته ها  محسوب می شوند.

سرقت ادبی ممکن است به شیوه های گوناگونی ظهور و نمود پیدا کند که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف- کپی کردن کلی یا بخش عمده اثر متعلق به دیگری به‌نام خود یا دیگری،

ب- ترجمه اثر دیگری به نام خود؛ گویی که اصل مطلب را متعلق به خود نشان بدهد.

پ- نشر ترجمه دیگری به‌نام خود؛ در این حالت، شخص سارق، خود را به‌عنوان مترجم اصلی معرفی می کند.

ت- نگارش مقاله یا پایان نامه برای دیگری

ث- هم چنین در حوزه هنری می توان انتشار عکس هایی که تحت حمایت قانون کپی رایت هستند و یا تهیه ویدیو کلیپ هایی برگرفته از فیلم های گوناگون و معرفی آن به عنوان اثری نو را نوعی سرقت ادبی قلمداد کرد.

سرقت ادبی برطبق ماده 6 قانون مطبوعات، عبارتست از نسبت دادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشته‌های دیگران به خود یا غیر ولو به صورت‌ترجمه.

بر همین اساس فرد سارق مستوجب مجازاتهای مقرر در ماده (٦٩٨) قانون مجازات اسلامی یعنی دو ماه تا دو سال حبس و یا تا 74 ضربه شلاق است.

هم چنین ماده 23 قانون حمایت حقوق مؤلفان بیان می داردکه هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از خود پدید آورنده، نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. هم چنین چاپ و نشر ترجمه دیگری به نام خود نیز در ماده 24 همان قانون جرم انگاری شده است که بر اساس آن هر کس بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند به حبس تادیبی از سه ماه تا یکسال محکوم می شود.

لازم به ذکر است در تمام موارد فوق شاکی می تواند از دادگاه درخواست کند که مفاد حکم در یکی از روزنامه ها به انتخاب و هزینه او آگهی شود.

وکیل حمیدرضا محمدی در ادامه بحث نگارش مقاله و پایان نامه برای دیگری را پیش می کشد که این روزها در بازار دانشگاهی به کاری عادی و معمولی شبیه کپی جزوه های درسی شده است و افراد و یا موسساتی این کار را به عنوان شغل و منبع معاش خود قرار داده اند. به گفته این وکیل دادگستری  لایحه «پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» در سال 96 در دستور کار مجلس قرار گرفت و تصویب شد که طی آن مجازات سرقت علمی را برای اساتید و دانشجویان تعیین گردید.

بر اساس ماده واحده مصوبه فوق تهیه، عرضه و یا واگذاری آثاری از قبیل رساله، پایان‌نامه، مقاله، طرح پژوهشی، کتاب، گزارش یا سایر آثار مکتوب و ضبط شده پژوهشی، علمی و یا هنری اعم از الکترونیک و غیرالکترونیک توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به قصد انتفاع و به عنوان حرفه یا شغل با هدف ارائه کل اثر و یا بخشی از آن توسط دیگری به عنوان اثر خود، جرم محسوب شده و مرتکب یا مرتکبان علاوه بر واریز وجوه دریافتی به خزانه دولت، مشمول به مجازات جزای نقدی درجه سه و هم چنین محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم می شوند.

وکیل حمیدرضا محمدی در پایان می افزاید مطابق با ماده 4 قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان، حقوق معنوی هیچ محصول فکری، قابل انتقال به غیر نیست. ازاين‌رو هیچ‌کس نمی تواند حتی با رضایت صاحب اثر و یا حتی با پرداخت پول به وی، نام او را از آن اثر حذف، و نام خود را به‌عنوان پدیدآورنده و خالق اثر ذکر کند. چرا که این کار نیز، سرقت ادبی محسوب می شود.

 


مطالب بیشتر: https://www.yjc.ir/00RuMv

Tags: وکیل, وکیل در تهران, وکیل در دادگاه های کل کشور, وکیل حمیدرضا محمدی, وکیل بین المللی, بهترین وکیل تهران

این مطلب را به اشتراک بگذارید

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn