فریب در ازدواج (تدلیس) در قانون

وکیل- وکیل محمدی- بهترین وکیل تهران-وکیل در دادگاه های کشور- وکیل کیفری-وکیل خانواده-وکیل خانواده-وکیل مالیات-وکیل بین المللی-داوری-وکیل مجرب-آخر وکیل

در بحث های پیشین جرم فریب در ازدواج (تدلیس) معرفی و به لحاظ حقوقی تعریف و تبیین گردید. در بحث امروز وکیل حمیدرضا محمدی به بیان  و تشریح این جرم در قانون از هر دو منظر حقوقی و کیفری می پردازد:

 

بر طبق آنچه در نوشته پیشین در مورد تدلیس گفته شد تدلیس یا همان فریب در ازدواج  زمانی رخ می دهد که زوج یا زوجه یا شخص ثالثی با اعمال متقلبانه نقض يا عيبي را كه در آنها هست پنهان دارند، يا خود  را داراي صفت مثبتی معرفي كنند كه فاقد آن هستند، چنانكه مرد خود را برخلاف  واقع داراي ثروت و مقام معرفي كند ، يا با ارائه گواهي نامه  مجعول خود را ليسانس يا دكتر قلمداد نمايد و ازاين راه طرف ديگر را ترغیب به قبول نكاح كند، يا زن  برخلاف حقيقت خود را دختر  فلان شخص معروف يا داراي هنر خياطي يا آشپزي يا موسيقي جلوه دهد يا خويشتن را باكره معرفي كند يا كچلي خود را با كلاه گيس بپوشاند و بدين طريق موافقت مرد را با ازدواج جلب نمايد  و بعد از عقد معلوم شود كه طرف  فاقد وصف مقصود بوده ياعيبي داشته كه با عمليات فریبنده خود، آن رامخفي كرده است.
 البته جرم تدليس هنگامي  محقق ميشود كه سوء نيت و قصد فريب وجود داشته باشد ، يعني يك طرف عمداً با اعمال  متقلبانه خود طرف  ديگر را فريب  داده و براساس آنچه ندارد ولی وانمود میکند که دارد، دیگری را ترغيب به عقد ازدواج  نموده باشد .

اینک به تبیین این جرم در قانون ایران ، اعم از قانون مجازات و قانون مدنی می پردازیم:

فریب در ازدواج در قانون مجازات اسلامی

 ماده 647 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی  در موضوع فریب در ازدواج ورود پیدا کرده  و بیان می‌دارد: " چنانچه هریک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هریک از آنها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد."

در توضیح این ماده بیان می داریم که :
1. مصداق هایی چون تحصیلات عالی و تمکن مالی و ...  که در ماده فوق بیان شده انحصار به این چند مورد ندارد. بلکه دربرگیرنده کلیه مواردی است که موجب فریب دیگری شود حتی اگر از موارد مذکور در این ماده نباشد، لذا عرف در این مورد تشخیص دهنده می باشد. مانند اینکه فردی بر خلاف واقع خود را داری ثروت و مقام معرفی نماید.
2. در مورد تحقق جرم مذکور در این ماده باید بگوییم که اعمال مجازات مذکور در این ماده زمانی ممکن خواهد بود که عمل فریب توسط زوج یا زوجه صورت گرفته باشد، به عبارتی دیگر هرگاه شخص ثالثی مانند یکی از بستگان یا دوستان زوج به دروغ وی را پزشک معرفی نمایند بدون آنکه زوج از این امر باخبر باشد، نمی توان زوج را به موجب این ماده مجازات نمود، زیرا هرکس مسئول فعل و اعمال خویش می باشد و نمی توان شخصی را بواسطه انجام فعل دیگری و صرف اقدام به نفع آن مجازات کرد.
این درحالی است که ارتکاب این جرم توسط ثالث را مطلقاً نمی توان قابل انتساب به زوجه یا زوج ندانست، زیرا ممکن است شخص ثالث عمل فریب را به دستور زوج یا زوجه انجام داده باشد. در اینصورت تبانی یکی از زوجین با شخص ثالث در تدلیس به منزله آن است که خود او مرتکب تدلیس شده باشد.
3. بر اساس ماده فوق محقق شدن جرم فریب در ازدواج زمانی رخ می دهد که زوج یا زوجه امری مثبت و پسندیده را که خلاف واقع و حقیقت بوده و در وی وجود و واقعیت نداشته است صراحتاً اعلام نمایند که وجود دارد و عقد ازدواج می بایست بر مبنای آن امر واهی، واقع شده باشد به طور مثال هرگاه زوج درحالیکه دارای همسر می باشد، با فرد دیگری ازدواج نماید و به وی اعلام کند که مجرد است، مجازات مقرر در ماده موصوف قابل اعمال بر وی خواهد بود.
این درحالی است که امکان تحقق جرم مذکور در این ماده نیز از طریق ترک فعل وجود خواهد داشت. مثلاً همان مرد در مثال فوق هیچ صحبتی راجع به ازدواج قبلی خود نکند و زن نیز با این تصور که وی تا به حال ازدواج نکرده است با وی ازدواج می کند، زیرا عقد متبایناً ( یکسری خصوصیات وجود دارد که بیان نمی شوند، اما مساوی با بیان شدن آنهاست) بر مجرد بودن مرد واقع شده است. چه اینکه وقتی شخصی خواستگاری می رود به این معناست که تا به حال ازدواج نکرده است، بنابراین در جلسه خواستگاری از وی نمی پرسند که آیا تا به حال ازدواج کردی یا خیر. بنابراین اگر خلاف این امر باشد و وی بیان نکند که قبلاً ازدواج داشته است، عمل فریب در ازدواج محقق خواهد شد.
4. زمانی جرم فریب در ازدواج محقق می شود که هر یک از زوجین پیش از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی فریب دهد، بنابراین هرگاه زوج بعد از ازدواج و به قصد فریب زوجه بیان نماید که دارای مدرک دکترا می باشد، مشمول این ماده نخواهد بود.
ضمن اینکه هر یک از زوجین می بایست قصد فریب دیگری را داشته باشد، یعنی یک طرف عمداً با اعمال متقلبانه خود طرف دیگر را فریب داده و ترغیب به عقد ازدواج نموده باشد. لذا اگر مرتکب قصد فریب طرف مقابل را نداشته باشد، مشمول ماده 647 قانون مجازات اسلامی نخواهد بود.
5. مجازات مقرر در این ماده حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال می باشد، بنابراین دادگاه مخیر به انتخاب و تعیین مجازات بین حداقل و حداکثر خواهد بود.
6. با توجه به مواد 19 و 23 قانون مجازات اسلامی دادگاه می تواند با رعایت شرایط مقرر قانونی و متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات مرتکب (حسب مورد زوج یا زوجه)، به یک یا چند مجازات از مجازات های تکمیلی نیز حکم نماید.
7. مطابق ماده 37 قانون مجازات اسلامی در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف، دادگاه می تواند مجازات تعزیری را به نحوی که به حال متهم مناسب تر باشد تقلیل دهد (کاهش از حداقل) یا تبدیل کند.(از یک نوع به نوع دیگر تبدیل شود، مثلاً حبس به جزای نقدی تبدیل شود)
8. مطابق ماده 40 قانون مجازات اسلامی دادگاه می تواند پس از احراز مجرمیت هر یک از زوجین با ملاحظه وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی و سوابق و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است در صورت وجود شرایطی صدور حکم را به مدت شش ماه تا دو سال به تعویق اندازد.

فریب در ازدواج در قانون مدنی

اصول کلی و قواعد حاکم بر عقد نکاح همان اصول و قواعد حاکم بر سایر عقود می باشد.از همین روی با فقدان هریک از ارکان و عناصر سازنده عقد همچون قصد و رضای طرفین، صحت عقد نکاح نیز مورد تردید و خدشه واقع خواهد شد.
اما قانون مدنی برای شخص فریب خورده در ازدواج نیز علاوه بر جزای کیفری مقرر در قانون مجازات اسلامی امکان فسخ نکاح را پیش بینی نموده است و از این رهگذر در ماده 1128 خود بیان می دارد:
هرگاه در یکی از دو طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود. خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد.

صفت مورد نظر در این ماده قانونی باید دارای ویژگی هایی باشد: اول اینكه صفت خاص شرط شده دارای نفع، فایده‌ای عقلایی و مشروع باشدکه عمدتا شامل صفت های مثبت است همچون تحصیلات بالا، ثروتمندی و ... دوم اینكه باید صفتی باشد كه موجب ترغیب فرد شود یعنی فرد با اتكا به این صفت، با شخص ازدواج كند حال می‌تواند اوصاف ظاهری باشد و یا درباره‌ی شخصیت مادی و معنوی فرد صورت گیرد.

در چنین حالتی فرد برای فرد زیان دیده حق فسخ وجود دارد. این حق فسخ از موجبات و علل انحلال ازدواج محسوب می گردد، خواه ازدواج دائم باشد خواه موقت. این حق فسخ و نیز اعمال آن که بر مبنای جلوگیری از زیان همسری است که حق فسخ برای او شناخته شده است، همانند قاعده با هر لفظ یا فعلی واقع می شود، لذا اعمال آن نیازمند به رعایت تشریفات خاصی از جمله رعایت تشریفات طلاق نمی باشد. علاوه آنکه برای تحقق فسخ و انحلال نکاح از این طریق، حکم دادگاه نیز شرط نمی باشد. بنابراین کسی که دارای حق فسخ می باشد (حسب مورد زوج یا زوجه)، باید اراده خود را بر فسخ به گونه ای اعمال کند. به طور مثال این امکان را خواهد داشت تا از طریق ارسال اظهارنامه رسمی این کار را انجام دهد. البته به منظور آنکه بتواند انحلال نکاح را در دفتر رسمی و در شناسنامه خود به ثبت برساند و نیز برای حل اختلاف که اغلب در این گونه موارد پیش می آید رجوع به دادگاه لازم می شود. این درحالی است که اعمال حق فسخ ناشی از تدلیس در ازدواج فوری می باشد، بنابراین اعمال این حق بدون رعایت فوریت آن واجد آثار قانونی نخواهد بود.
از دیگر آثار فریب در ازدواج توسط زوجه، می توان به وضعیت مهریه زوجه اشاره کرد، با این توضیح که حق رجوع شوهر به زن تدلیس کننده صرفاً برای پس گرفتن مهر المسمی می باشد. به استثنای آنچه می تواند حداقل مهر باشد که این مقدار به لحاظ وقوع نزدیکی از آن زن خواهد بود.
از دیگر آثار فریب در ازدواج توسط هر یک از طرفین می توان به امکان مطالبه خسارت اشاره نمود. به عبارتی دیگر هرگاه نکاح ناشی از تدلیس باشد، فریب خورده می تواند طبق قواعد مسئولیت مدنی از تدلیس کننده مطالبه خسارت کند، اعم از آنکه تدلیس کننده یکی از زوجین باشد یا شخص ثالث و نیز فارغ از آنکه همسر فریب خورده از حق فسخ خود استفاده کند یا خیر

از نظركیفری هم فریب در ازدواج به عنوان یكی از جرایم برضد حقوق و تكالیف خانوادگی در ماده 647 قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده و برای مرتكب آن مجازات حبس تعزیری از 6 ماه تا 2 سال در نظرگرفته شده است.

 

تهیه و تنظیم: وکیل حمیدرضا محمدی

Tags: حمید رضا محمدی, وکیل, طلاق, وکیل در تهران, بهترین وکیل تهران, فریب در ازدواج, تدلیس

این مطلب را به اشتراک بگذارید

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn
آیین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ‌ ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور

آیین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ‌ ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور

آیین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ‌ ها و اقدامات تامینی…
موافقت رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی از محکومان

موافقت رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی از محکومان

موافقت رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی…
صدور گواهی الکترونیکی عدم سوء پیشینه در ۳ ساعت

صدور گواهی الکترونیکی عدم سوء پیشینه در ۳ ساعت

دادستان عمومی و انقلاب تهران از صدور گواهی الکترونیکی عدم…
مراسم گرامیداشت هفتمین روز شهید حاج حسن محمدی

مراسم گرامیداشت هفتمین روز شهید حاج حسن محمدی

بدینوسیله از همه عزیزان جهت حضور در مراسم ارتحال جانباز…
معیارهای دریافت نشان ایمنی و سلامت (سیب سلامت) چیست؟

معیارهای دریافت نشان ایمنی و سلامت (سیب سلامت) چیست؟

این روزها، اخبار سلامت و بهداشت مخاطبان روزافزونی را دارد…
قانون مشارکت در ساخت چیست؟

قانون مشارکت در ساخت چیست؟

قانون مشارکت در ساخت چیست؟ مشارکت در ساخت عقدی است…
حقوق زن در قانون اساسی

حقوق زن در قانون اساسی

حقوق زن در قانون اساسی خانواده واحد بنیادین جامعه و…
قانون طلاق به درخواست زوجه چیست ؟

قانون طلاق به درخواست زوجه چیست ؟

قانون طلاق به درخواست زوجه چیست ؟ شروط 12 گانه…
حکم فریب در ازدواج درقانون مجازات اسلامی و قانون مدنی

حکم فریب در ازدواج درقانون مجازات اسلامی و قانون مدنی

فریب در ازدواج در قانون مجازات اسلامی این مقاله بر…
حکم دادگاه بدوی فوت دانش آموزان فوتبالیست‌ یزدی در گرجستان

حکم دادگاه بدوی فوت دانش آموزان فوتبالیست‌ یزدی در گرجستان

غلامعلی دهشیری رئیس کل دادگستری استان یزد در گفت‌وگو با…
شکایت پنج وکیل دادگستری از خبرگزاری تسنیم به اتهام نشراکاذیب رد شد.

شکایت پنج وکیل دادگستری از خبرگزاری تسنیم به اتهام نشراکاذیب رد شد.

به گزارش خبرنگار قضایی خبرگزاری تسنیم، اوایل مهر امسال دیوان…
تشریح قانون فریب در ازدواج (تدلیس)

تشریح قانون فریب در ازدواج (تدلیس)

تشریح قانون فریب در ازدواج (تدلیس) یكی از مشكلاتی که…
تقسیم ارث (ارث زن و مرد)

تقسیم ارث (ارث زن و مرد)

ارث (ارث زن و مرد) بحث تقسیم ارث از مسایل…
«آیین نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران اقتصادی»

«آیین نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران اقتصادی»

قوه قضائیه «آیین نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران…
متن درخواست رئیس قوه قضائیه و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی

متن درخواست رئیس قوه قضائیه و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی

متن درخواست رئیس قوه قضائیه و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی…
تاریخچه قوانین علامت تجاری

تاریخچه قوانین علامت تجاری

با توجه به اینکه قرن 19 دوره ای است که…