ارث(طبقات و درجات)

بحث تقسیم ارث از مسایل متنابهی است که هر خانواده ای با آن روبرو می شود و گاه اختلاف نظرهایی در مورد این که چه کسانی ارث می برند و میزان ارث هرکدام چقدر است به وجود می آید. در سلسه بحث های ارث، وکیل حمیدرضا محمدی، مدیرعامل موسسه حقوقی دادگر نیک فرجام به توضیح موارد مربوط می پردازد:

 

ارث در لغت به معنای انتقال غیر قراردادی چیزی، از شخص به دیگری است.

 در اصطلاح حقوقی مقصود از آن‌ را انتقال مالکیت اموال میّت، پس از فوت، به ورّاث او می‌دانند.

دو گروه اصلی وراث

از دیدگاه قانون مدنی، ورثه‌ی متوفّی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

• خویشان نسبی : عبارت است از وابستگی شخصی به شخص دیگرازطریق ولادت چه مستقیم باشد مانند رابطه پسرو مادر چه با واسطه باشد مانند رابطه برادر که به واسطه پدر با یکدیگر خویشاوند هستند.
• خویشان سببی : خویشاوندی بین دو نفر که در اثر ازدواج به وجود می آید. مثل رابطه داماد با مادرهمسر یا خواهر زن. در رابطه سببی زوجیت دائم موجب ارث می شود. به عبارت دیگر فقط زن از شوهر و شوهر از  زن ارث می برند.

اصطلاح شناسی ارث

متوفی(motavaffaa) : کسی که فوت کرده است.

ترکه (tarake): مالی است که از متوفی باقی مانده است.

وارث (vares): شخصی است که از متوفی ارث می برد.

نسب (nasab): عبارت از ارتباط واتصال فردی به دیگری به ولادت شرعی.

مورث (movarres): کسی که دیگری را وارث می کند (فردی که فوت می کند و ترکه ای به جا می گذارد و شخص یا اشخاصی را به ارث می رساند)

موروث (mavrous) : هر چیزی که به ارث رسیده باشد.

وارثان(وراث) نسبی

بر طبق ماده ۸۶۲  قانون مدنی، اشخاصي كه به موجب نسب ارث مي برند سه طبقه اند :

۱ - پدر ومادر و اولاد(فرزندان) و اولاد اولاد ( نوه /نتیجه..)

۲ - اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها .

۳ - اعمام (عموها) و عمات (عمه ها) واخوال(دایی ها) و خالات(خاله ها)  و اولاد آنها .

هم چنین قانون تصریح میکند که  وارثين طبقه بعد وقتي ارث مي برند كه از وارثين طبقه قبل كسي نباشد .

وراث هر طبقه دارای درجه مخصوص می باشند:

در هر طبقه ، هر یک از اشخاص دارای درجه‌ی مخصوصی می‌باشند.

این درجات، بسته به این که اشخاص مذکور در هر طبقه، چند نسل با متوفی فاصله دارند، معین می‌گردد.

 به عنوان مثال، اولاد میّت، اقربای (خویشان) طبقه‌ی اول و درجه اول میّت هستند، چرا که تنها یک نسل با میّت فاصله دارند.

 در حالی که نوه‌های میّت، اقربای طبقه‌ اول و درجه دوم وی می‌باشند، چرا که دو نسل با میّت فاصله دارند.

درجات در طبقه اول وراث:

درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی

درجه دوم : اولادِ اولاد (نوه ها)

درجه سوم : اولادِ اولادِ اولاد (نبیره ها)

توضیح اینکه در تمام موارد فوق الذکر هر یک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و  ربع (یک چهارم ) آن برای زوجه در صورتی که میّت اولاد یا اولادِ اولاد نداشته باشد.

 و ربع ترکه برای زوج و ثمن (یک هشتم) آن برای زوجه در صورتیکه میّت اولاد یا اولادِ اولاد داشته باشد.

درجات در طبقه دوم وراث:

درجه اول: جدّ ( پدر پدر و پدر مادر ) و جدّه ( مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر

درجه دوم : پدر جدّ و مادر جدّ و پدر جدّه و مادر جدّه و فرزندان برادر و خواهر

توضیح اینکه در تمام موارد فوق الذکر هر یک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه.

درجات در طبقه سوم  وراث:

عمو و عمه و خاله و دایی درجه ( درجه اول) و اولاد آنها ( درجه دوم)

عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر ( درجه اول) و فرزندان آنها (درجه دوم)

توضیح اینکه در تمام موارد فوق الذکر هر یک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه .

 

تهیه و تنظیم: وکیل حمیدرضا محمدی، مدیرعامل موسسه حقوقی دادگر نیک فرجام

 

بحث های مرتبط: ارث(زن و مرد)